Charakterystyka poszczególnych rynków – Ameryka Płd i Afryka Płd

Udostępnij:
6 czerwca, 2022

Rynki latynoamerykańskie

Rynki Ameryki Południowej i Środkowej są dosyć specyficzne. Charakteryzują je znaczne dysproporcje w zamożności społeczeństwa: od biznesmenów i bogatych emigrantów, przez klasę średnią aż do tysięcy ludzi zagrożonych niedożywieniem, żyjących w slumsach w skrajnym ubóstwie. Wg danych UNESCO w 2017r. w Ameryce Południowej ok.14% społeczeństwa borykało się z problemem analfabetyzmu (dla porównania w Europie odsetek ten wynosi 3%)[1]. Przez wiele lat lokomotywą wzrostu była Brazylia, jednak w ostatnich latach tempo jej wzrostu nieco spadło, ustępując miejsca coraz szybszemu rozwojowi Chile, Kolumbii, Boliwii, i Argentyny.[2]

Dominującym językiem krajów latynoamerykańskich jest j.hiszpański, niemniej w największym z państw Ameryki Południowej – Brazylii urzędowym językiem jest portugalski. W użyciu są również języki lojalne takie jak keczua, guarani a także języki indiańskie. Rozkład języków urzędowych prezentuje rys.1.

 

Rys.1 Języki urzędowe krajów latynoamerykańskich

Źródło: P.Łaciński: „Ameryka Łacińska w świecie współczesnym”

[w:] https://en.ppt-online.org/37173 (dostęp: 30.12.2021)

 

Pod kątem wyznaniowym obszar ten jest dosyć jednolity – mocno dominującą religią jest chrześcijaństwo: katolicyzm i protestantyzm (wyjątek stanowi Surinam, gdzie spory odsetek stanowią wyznawcy islamu), zaś wiara jest spontaniczna i głęboka, stąd w kontaktach z obywatelami Ameryki Południowej i Środkowej niestosowne są żarty o tematyce religijnej.

Pod względem kulturowym państwa latynoamerykańskie zdecydowanie należą do krajów kolektywnych. Wg wskaźnika Hofstede poniżej 15 punktów na skali indywidualizmu posiadają: Gwatemala, Ekwador, Panama, Wenezuela, Kolumbia i Kostaryka[3] – wszystkie z nich należą do krajów latynoamerykańskich.  Argentyna z wynikiem 46 – ze wszystkich krajów łacińskich jest najbardziej indywidualistyczna (dla porównania: Polska osiąga wynik 60, zatem nawet w Argentynie przeciętny obywatel czuje się silniej związany z grupą i nastawiony na wspólne działanie aniżeli statystyczny Polak).[4] Warto zatem mieć na uwadze troskę o poprawne budowanie relacji. Spotkanie warto rozpocząć od pogawędki, wykazać zainteresowanie krajem np.: kulinariami bądź szczególnie popularną w Brazylii czy Argentynie – piłką nożną. Należy spodziewać się ekspresyjnej gestykulacji, liczyć się z brakiem zastojów i ciszy w dyskusji, a także liczyć się z częstym przerywaniem interlokutorowi.

Dla krajów latynoamerykańskich, tak jak innych kolektywnych, we współpracy bardzo liczy się obustronne zaufanie. Niedopuszczalnym jest zmienianie ustaleń bez porozumienia, nieodpowiadanie na maile, czy też opóźnienia w wysyłce towarów bądź dokumentów. Z drugiej strony również niekoniecznie powinno się chwalić zakupionymi ubezpieczeniami transakcji, gdyż może to zostać odczytane jako podejrzliwość i obawa o brak uczciwości.[5]

Wskaźnik unikania niepewności jest w większości krajów latynoamerykańskich mniejszy niż w Polsce, niemniej różnice te nie są tak znaczne, by wpływały na tzw. szok kulturowy. Można zatem spodziewać się znacznej życzliwości, nieco większej tolerancji dla odmienności (notabene Ameryka Łacińska ze względu na wydarzenia historyczne jest mocno zróżnicowana pod kątem etnicznym) oraz nieco wyższej skłonności do podejmowania inwestycji.

Zbliżone wartości posiada także dystans do władzy – zatem wszelaka tytularność jak i okazywanie pozycji społecznej powinny być w miarę podobne do Polskich uwarunkowań kulturowych. Podział ról na typowo męskie i kobiece jest mniejszy niż w Polsce (wyjątek stanowi Meksyk), co oznacza większą troskę o relacje rodzinne i przyjacielskie, a także równowagę między życiem zawodowym a czasem wolnym. Ponadto czas w kulturze latynoamerykańskiej zdaje się płynąć wolniej –  oznacza to, że spotkania rzadko kiedy posiadają szczegółowy harmonogram, ustalone terminy traktowane są dosyć elastycznie, zaś relacje międzyludzkie są ważniejsze niż punktualność. Oczywiście nie oznacza to, że w kontaktach z przedstawicielami państw Ameryki Łacińskiej można bezkarnie się spóźniać czy nie przestrzegać terminów – mogłoby to być odczytane jako brak szacunku i nie przysłużyć się budowaniu zaufania, który wszak jest niezmiernie ważny. Należy mimo to mieć świadomość, iż czas postrzegany jest zdecydowanie inaczej niż w kulturach zachodnioeuropejskich.

Niemalże wszystkie państwa latynoamerykańskie należą do rynków wschodzących, perspektywicznych dla dalszego rozwoju. Najchętniej importowane towary to pojazdy drogowe produkty medyczne i farmaceutyczne oraz maszyny, zaś z transakcjach z Polską – największy odsetek eksportowanych z Polski towarów stanowią materiały perfumeryjne i kosmetyki, urządzenia telekomunikacyjne i audio-wideo oraz urządzenia elektryczne.[6]

 

 

Rynki Afryki Południowej

 

Obecnie Afryka oceniania jest jako najbiedniejszy rynek świata. Wskaźnik analfabetyzmu sięga 50%,[7] PKB na mieszkańca (po wyłączeniu krajów wyspiarskich) wynosi niewiele ponad 1.700 USD[8] co dla porównania stanowi około ½ PKB Mołdawii czy Ukrainy.[9] To także kraj zmagający się z licznymi epidemiami, głodem i konfliktami zbrojnymi. Z drugiej strony według rokowań Banku Światowego oczekiwać można jej prężnego i dynamicznego rozwoju.[10] Znacznym atutem tego regionu jest wyjątkowo szybki przyrost naturalny – szacunki ONZ wskazują na wzrost liczby ludności aż do 2,5mld ludzi w perspektywie najbliższych 30 lat.[11] Najistotniejszą część afrykańskiej gospodarki stanowi rolnictwo, które jest jednak słabo zmechanizowane.  Rośnie udział sektora turystyki, bowiem obok popularniejszych kierunków jak RPA czy Kenia, zainteresowanie branżą podróżniczą rozwijają również: Namibia, Botswana, Mozambik i Tanzania.

Pod względem językowym Afryka jest mocno zróżnicowana. Ze względu na tło historyczne i sztuczny podział polityczny, cechą charakterystyczną jest wysoka niejednorodność językowa. W samym RPA wymienić można aż 11 języków urzędowych (plus kilka języków lokalnych), z kolei w Tanzanii w użyciu jest ponad 100 języków etnicznych.[12]  Mapę europejskich języków, które występują jako urzędowe obok języków lokalnych prezentuje rys. 2

 

Rys. 2

Pod względem kulturowym należy zwrócić uwagę na dużą różnorodność, która wynika przede wszystkim z faktu, iż istniejący podział administracyjny został narzucony przez kraje europejskie w obrębie wielu szczepów etnicznych: niektóre szczepy zostały politycznie rozdzielone, z kolei inne – często rywalizujące ze sobą – połączone w jeden teren administracyjny.[13] W kontekście wskaźników Hofstede’a – kraje południowoafrykańskie charakteryzują się znacznie wyższym od Polski dystansem do władzy,[14] co jest cechą charakterystyczną krajów ubogich.[15] Występują znaczne różnice w zamożności: przejeżdżając Afrykę napotkać można zarówno nowoczesne biurowce i ekskluzywne hotele jak i ludzi mieszkających w lepiankach, czerpiących z lasu i kawałka ziemi uprawnej wszystko, czego potrzeba by przeżyć.  W rzeczywistości zurbanizowanej występuje duża przepaść płacowa między pracownikami wysokiego i niskiego szczebla, zarządzanie ma charakter autokratyczny bądź paternalistyczny, występuje silna korupcja. W negocjacjach należy liczyć się z koniecznością konsultacji kontraktu na kilku szczeblach,[16] a odpowiednio tytułując kontrahenta z pewnością zaskarbić można sobie jego sympatię. Faux pas może się okazać wysyłanie do negocjacyjnego stołu młodego arbitra, ze względu na szczególne poszanowanie osób starszych i bardziej doświadczonych. Wyjątek stanowi Republika Południowej Afryki – najsilniejsza gospodarka afrykańska, w której wskaźnik dystansu jest aż o 20 pkt niższy niż w Polsce.[17]

Uwarunkowania klimatyczne i historyczne sprzyjały rozwojowi tradycji i wzajemnego wsparcia stąd też większość kultur południowoafrykańskich to społeczeństwa kolektywne, ceniące sobie relacje i współpracę. Występuje silne przywiązanie do tradycji, rodziny, wioski i klanu, co sprawia, iż kwestia formalizowania umów pomiędzy osobami spokrewnionymi, zwyczajowo jest aspektem zbędnym (co może być kłopotliwe np.: dla polskiego biznesmena chcącego mieć pewność co do należytej egzekucji kontraktów przez poszczególnych partnerów). Konsumpcja jest krótkoterminowa, co prawdopodobnie wynika z wysokiego ubóstwa, nieprzewidywalności klimatycznej i za nimi idącej – nikłej motywacji do długoterminowych inwestycji.

Kraje takie jak Angola czy Mozambik charakteryzuje znacznie niższy od Polski wskaźnik męskości, jednak w takich krajach jak Nigeria, RPA czy Kenia, jest on na porównywalnym poziomie. Z kolei współczynnik niepewności jest w większości krajów niemal o połowę niższy, co świadczy o niechęci do skrupulatnego normowania umów i ujmowania drobnych aspektów w ramy przepisów  (zwłaszcza w obrębie rodów i klanów).

W 2021r. największy odsetek importowanych przez Afrykę towarów stanowiły maszyny przemysłowe, pojazdy, urządzenia telekomunikacyjne i audio-wideo, z kolei Polska w głównej mierze eksportowała urządzenia biurowe i komputery, żywność (zboża, produkty mleczarskie, żywność przetworzoną), kosmetyki i chemię domową.[18] Ze względu na stale rosnącą liczbę urodzeń i niewydolny system rolniczy – spodziewać się można znacznego wzrostu potrzeb w zakresie modernizacji i uprzemysłowienia rolnictwa, co stanowi szansę dla przedsiębiorstw zajmujących się eksportem maszyn. Ponadto z racji wybijania się wielu osób ku klasie średniej – zwiększy się zapotrzebowanie na żywność importowaną, zwłaszcza częściowo przetworzoną.[19] Interesującym kierunkiem rozwoju jest także branża turystyczna, szczególnie jeśli mowa o usługach budowlanych (nowe hotele i restauracje, infrastruktura transportowa) i meblarskich (elementy wyposażenia obiektów).

Na podsumowanie warto zacytować Jana Wielińskiego, byłego ambasadora RP w Zimbabwe, Zambii i Malawi: „Nasza obecność w Afryce jest znikoma, a kontynent ten jest teraz bardzo mocno penetrowany przez biznes chiński, indyjski, ale i turecki. Do Afryki wracają też Rosjanie. Do tego wciąż bardzo mocne są wpływy byłych kolonizatorów – m.in. Francji i Wielkiej Brytanii. Dlatego polski biznes nie ma już na co czekać, gdyż dalsze odraczanie ekspansji do Afryki będzie tylko pogarszało naszą pozycję startową.”[20]

 

[1] http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs46-more-than-half-children-not-learning-en-2017.pdf (dostęp: 30.12.2021)

[2] https://www.trade.gov.pl/pl/analizy-rynkowe/ameryka-poludniowa/pozostale/12037,ameryka-poludniowa.html (dostęp: 30.12.2021)

[3] https://www.hofstede-insights.com/ (dostęp: 30.12.2021)

[4] https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/argentina,brazil,mexico,poland/ (dostęp: 30.12.2021)

[5] http://www.exporter.pl/kraje/k_ampd/bra_2008.html (dostęp: 30.12.2021)

[6] https://publikacje.paih.gov.pl/rynki_zagraniczne/Rynki_Zagraniczne/ (dostęp: 31.12.2021)

[7] http://uis.unesco.org/sites/default/files/documents/fs46-more-than-half-children-not-learning-en-2017.pdf (dostęp: 30.12.2021)

[8] https://pl.tradingeconomics.com/country-list/gdp-per-capita?continent=africa (dostęp: 30.12.2021)

[9] https://pl.tradingeconomics.com/country-list/gdp-per-capita?continent=europe (dostęp: 30.12.2021)

[10] https://pfr.pl/blog/afryka-kontynent-wielkich-perspektyw-i-mozliwosci.html (dostęp: 30.12.2021)

[11] Ibid.

[12] https://pl.wikipedia.org (dostęp: 30.12.2021)

[13] W.Zalewski: „Afryka podzwrotnikowa: cywilizacja i kultura”, Krakowskie Studia Międzynarodowe, Kraków 2004, s. 149-150

[14] https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/angola,mozambique,nigeria,south-africa/ (dostęp: 30.12.2021)

[15] M.Czerwonka: „Charakterystyka wskaźników modelu kulturpowego Hofstede”, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, s.283

[16] https://szkolenia-eksportowe.pl/dystans-wladzy-negocjacjach-miedzynarodowych/

[17] https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/poland,south-africa/ (dostęp: 30.12.2021)

[18] Na podstawie serii publikacji „Rynki zagraniczne” Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu [w:] https://www.paih.gov.pl/zbh_kijow?id=cdad431591373e47eba5ab6c984c2b55 (dostęp: 30.12.2021)

[19] M.Kolasa: „Afryka: kontynent wielkich perspektyw i możliwości” [w:] https://pfr.pl/blog/afryka-kontynent-wielkich-perspektyw-i-mozliwosci.html (dostęp: 30.12.2021)

[20] https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6459023449586180096 (dostęp: 30.12.2021)